| Vindplaats: | Nieuwlande |
| Afmeting: | 73x27 mm |
| Materiaal: | lood-tin |
| Soort: | draagspeld |
| Datering: | 1400-1450 |
| Collectie: | Familie van Beuningen |
| Opmerking: | Uit HP2, p. 244: De verering van Adrianus in de Benediktijnenabdij te Geraardsbergen door pelgrims van lokale, regionale en zelfs internationale herkomst, was in de vijftiende en zestiende eeuw groot. Bovendien kunnen we wat deze Adrianusdevotie betreft, aantonen met archivalische bronnen dat er niet alleen sprake was van een volkse devotie, van een grote toeloop door grote groepen eenvoudige pelgrims; ook in de hoogste sociale kringen was Adrianus van Geraardsbergen bekend en werd hij vereerd. De Bourgondische hertogen en Franse koningen bezochten en begunstigden de abdij, het reliekschrijn van Adrianus en het vereerde Adrianusbeeld in de abdijkerk. In Heilig en Profaan 1 toonden negentien verschillende typen Adrianusinsignes, voornamelijk Zeeuwse en enkele Hollandse vondsten, al aan hoe deze devotie haar weerklank vond in de ter plaatse verkochte devotionalia. In Heilig en Profaan 2 nog een vijftal varianten, die in detail verschillen van de reeds gepubliceerde exemplaren. Dit versterkt opnieuw het beeld van Geraardsbergen als buitengewoon populair bedevaartsoord. Elke toegevoegde variant impliceert immers een andere mal, en staat daarmee voor een productiereeks van honderden insignes. In de Nederlanden werden tot op heden zo'n 400 stuks teruggevonden; in het documentatiesysteem van de Stichting Religieuze en Profane insignes, opgebouwd door H.J.E. van Beuningen, zijn er 368 geïnventariseerd. Alle teruggevonden Adrianusinsignes zijn op dezelfde manier geproduceerd, gegoten in een lood-tinlegering, met een vlakke achterzijde. Bij de in wat hoger reliëf uitgevoerde insignes is om materiaal uit te sparen en de insignes licht van gewicht te houden, de keerzijde enigszins uitgehold. Er waren te Geraardsbergen echter ook duurdere insignes te koop. In 1438 kocht de Bourgondische hertog Philips de Goede er een zilveren Adrianusteken, de Franse koning Lodewijk XI deed datzelfde in 1458 en opnieuw in 1459. Enkele zilveren, vormgestempelde insignes van Adrianus bleven bewaard, bijvoorbeeld in het getijdenboek d'Oiselet (Koninlijke Bibliotheek 's-Gravenhage) en in een gebedenboek afkomstig van keizer Ferdinand I, broer van Karel V (Wenen, Oesterreichische Nationalbibliothek, Cod. SN 2624). Deze zijn steeds plaquettevormig. |
| Vermelding: | Heilig en Profaan 1, 0003 |
Omschrijving:
terug naar overzicht