2022-06-21: Insigne van de maand – Juni 2022

In 2022 wordt er maandelijks een ‘insigne van de maand’ geplaatst op onze website. Vanwege de zomerzonnewende op 21 juni, de dag waarop het het langst licht is, wordt er deze maand een zon uitgelicht.

Hemellichamen, zoals de zon en de maan, werden al vroeg in de christelijke kunst afgebeeld. Vaak sierden zij bijvoorbeeld de geboortescène van Christus. Vanaf de middeleeuwen werden de zon en maan ook vaak onderdeel van voorstellingen van Christus aan het kruis. Mattheus, Marcus en Lucas beschreven in hun evangeliën namelijk hoe de duisternis over de hele aarde viel van het zesde tot aan het negende uur. Dat wordt in de kruisigingsvoorstellingen verbeeld door de maan, de invallende duisternis, aan Christus’ linkerzijde, boven zijn linkerarm. De zon daarentegen, symboliseert het goddelijk licht en wordt daarom aan de rechterzijde van de gekruisigde Christus afgebeeld. Deze hemellichaam-symboliek komt ook op pelgrimstekens van de Kruisiging voor.

Daarnaast zijn er verschillende varianten van insignes die enkel de zon of maan tonen. In die gevallen is de religieuze context losgelaten, en is er mogelijk geen sprake van een (uitsluitend) religieuze strekking. De motieven werden wellicht om hun eigen decoratieve waarde en betekenis gewaardeerd, net als verscheidene andere figuren. Vrijwel altijd is de zon weergegeven als een ronde schijf, omgeven door stralen, zoals hier. Opvallend is ook dat de zon vaak gepersonifieerd is, waarbij de schijf menselijke gelaatstrekken heeft gekregen.


Zon, vindplaats: Schiedam, 1375-1425, collectie Familie van Beuningen, Langbroek, inv.nr. 0956.


Meer over zon-insignes, zie bijvoorbeeld: H.J.E. van Beuningen, A.M. Koldeweij & D. Kicken, H. van Asperen, Heilig en Profaan 3. 1300 laat-middeleeuwse insignes uit openbare en particuliere collecties, Cothen, 2012, p. 356.
 

Zon


terug naar overzicht