2022-10-04: Insigne van de maand – Oktober 2022

In 2022 wordt er maandelijks een ‘insigne van de maand’ geplaatst op onze website. Deze oktobermaand is dat een bijzondere sierknoop met daarop Sint Franciscus van Assisi (ca. 1182-1226). Hij stierf op 3 oktober in Portiuncula in het dal van Assisi, Umbrië. Zijn naamdag wordt gevierd op 4 oktober. In 1929 (vanaf 1930 gevierd in Nederland) werd die datum ook Werelddierendag, wat alles te maken heeft met de heilige Franciscus. Naast zijn zorg voor armen en zieken bekommerde Franciscus zich namelijk ook veelvuldig over zowel plant als dier. In de kunst wordt hij dan ook meestal afgebeeld met een dier als attribuut aan zijn zijde.

Bijzonder aan dit insigne is dat het een achthoekige sierknoop betreft. Dergelijke sierknopen komen vaker voor in het gebied van de Nederlanden, Noord-Frankrijk en de Britse eilanden. Deze knoop werd gevonden in Amsterdam. Franciscus is erop te herkennen aan zijn ordekleed met een touw om zijn middel, later bekend geworden als Franciscaner pij. De drie knopen in het touw symboliseren de drie geloften die Franciscanen in navolging van hun ordestichter afleggen, namelijk die van soberheid, armoede en kuisheid.

De voorstelling op dit insigne toont hoe Franciscus in 1224 na een vastenperiode van veertig dagen de stigmata ontving, dezelfde wonden als Christus toen hij werd gekruisigd. Na zijn dood in 1226 werd hij al op 16 juli 1228 door paus Gregorius IX heilig verklaard. Sint Franciscus komt niet vaak op insignes voor en dit is dan ook het enige exemplaar dat in de vier delen van de Heilig en Profaan boekenreeks voorkomt.


Franciscus ontvangt de stigmata, vindplaats: Amsterdam, 1475-1525, collectie Familie van Beuningen, Langbroek.


Meer over dit insigne, zie: H.J.E. van Beuningen, A.M. Koldeweij & D. Kicken, H. van Asperen, Heilig en Profaan 3. 1300 laat-middeleeuwse insignes uit openbare en particuliere collecties, Cothen 2012, p. 123, afb. 2328.
 

Franciscus ontvangt de stigmata


terug naar overzicht