In grote delen van Nederland, maar ook elders in Europa, wordt het feest van Sint-Maarten op 11 november gevierd, veelal met de welbekende lampionnenoptocht of georganiseerde vreugdevuren. 11 november gedenkt de sterfdag van de heilige Martinus van Tours. Als bisschop van de Franse stad Tours werd hij een belangrijk grondlegger van het katholieke christendom in Gallië.
De meest bekende legende over Sint Maarten vertelt van toen hij nog Romeins soldaat in Gallië was en is heel herkenbaar afgebeeld op dit insigne. Parerend op zijn paard sneed Martinus met zijn zwaard zijn rode soldatenmantel door midden en gaf de helft aan een kreupele bedelaar. Later bleek die bedelaar Christus te zijn. Die nacht verscheen Christus gehuld in dat bewuste stuk mantel aan Martinus. Onmiddellijk koos Martinus er daardoor voor zich te laten dopen en verder te leven als christen. Hij werd hierom hét voorbeeld van naastenliefde.
De heilige Martinus word in het bijzonder in Utrecht vereerd. De Domkerk is aan hem gewijd. Het stadswapen van Utrecht bestaat uit twee diagonale helften in wit en rood en is een schematische verbeelding van Martinus’ soldatenmantel. Traditioneel wordt het Sint Maartenfeest op 11 november dan ook groots gevierd in die stad. Tegenwoordig vindt er jaarlijks een grote Sint Maarten parade plaats, die deze november extra feestelijk het einde markeert van het jaar waarin Utrecht 900 jaar stadsrechten viert.
Martinus, vindplaats: Leiden, 1450-1500, collectie Familie van Beuningen, Langbroek, inv.nr. 0895.
Meer over dit insigne: H.J.E. van Beuningen & A.M. Koldeweij, Heilig en Profaan. 1000 laat-middeleeuwse insignes uit de collectie H.J.E. van Beuningen, Cothen 1993, p. 179, afb. 283.
Martinus