2023-02-14: Insigne van de maand – Februari 2023

Ook in 2023 wordt er maandelijks weer een ‘insigne van de maand’ geplaatst op onze website. Vanwege Valentijnsdag op 14 februari lichten we deze maand het hartvormige insigne uit, met wel een heel speciaal object, namelijk een gietmal.

Het gebruik van een gietmal zorgde ervoor dat pelgrimstekens als massaproduct in groten getale konden worden gegoten. Gietmallen waren in de middeleeuwen van natuursteen of brons, waar de uiteindelijke voorstelling in was uitgespaard. Dankzij het relatief lage smeltpunt van de lood-tin legering die voor dergelijke insignes werd gebruikt, was de vervaardiging redelijk eenvoudig. Het metaal werd gesmolten in een speciale ijzeren gietlepel en vervolgens in de mal gegoten. Dit leistenen exemplaar dateert van 1375-1425 en werd gevonden in Middelburg. Het insigne dat hiermee gegoten werd had de vorm van een hart met twee pijlen doorboord.

Hartvormige insignes komen vrij veel voor. Er bestaan verschillende varianten, waarbij het hart met één of twee pijlen is doorboord, gekroond is, of uitgerust is met een banderol met tekst. De verwijzing naar de liefde is evident, al wordt dat soms toch nog eens door een opschrift onderstreept. Ook als hoofdvorm voor religieuze insignes werd het hart met enige regelmatig gebruikt.


Gietmal voor een hart met twee pijlen, vindplaats: Middelburg, 1375-1425, collectie Familie van Beuningen.


Meer over dit insigne: H.J.E. van Beuningen & A.M. Koldeweij, Heilig en Profaan. 1000 laat-middeleeuwse insignes uit de collectie H.J.E. van Beuningen, Cothen 1993, p. 301, afb. 908A.

Meer over gietmallen voor insignes: A.M. Koldeweij, Geloof & Geluk. Sieraad en devotie in middeleeuws Vlaanderen, Arnhem 2006, pp. 143-151.
 

Gietmal voor een hart met twee pijlen


terug naar overzicht