2023-03-08: Insigne van de maand – Maart 2023

Ook in 2023 wordt er maandelijks weer een ‘insigne van de maand’ geplaatst op onze website. Op woensdag 8 maart is het Internationale Vrouwendag 2023. Hoewel dat een vrij modern fenomeen is – ontstaan aan het begin van de twintigste eeuw naar aanleiding van twee grote stakingen vanwege slechte werkomstandigheden van vrouwen – is er toch een regelmatig in de middeleeuwen afgebeelde scène die daar goed bij aansluit.

Het gaat om de zogenaamde ‘strijd om de broek’: een populair thema in de literatuur en de beeldende kunst in de vijftiende en zestiende eeuw. Het gaat daarin letterlijk om (wat in hedendaags Nederlands nog steeds spreekwoordelijk gebruikt wordt) wie ‘de broek aan heeft’ en in het geval van deze beeldspraak is dat een sterk dominerende vrouw. In de kunst is dit onderwerp vaak op een ontzettend grappige en tot de verbeelding sprekende manier afgebeeld, tot en met scènes waar de man letterlijk zijn broek uit trekt. Op dit in Rotterdam gevonden insigne staat een grote vrouw centraal, met een (slechts fragmentarisch bewaard gebleven) broek boven haar hoofd. Zij wordt omringt door zes figuren die verschillende werktuigen omhoog houden. Naast dergelijke verhalende pelgrimstekens bestaan er ook insignes in de vorm van losse broeken, die waarschijnlijk ook naar dit thema verwijzen.


Strijd om de broek, vindplaats: Rotterdam, 1375-1425, collectie Familie van Beuningen.


Meer over dit insigne: H.J.E. van Beuningen & A.M. Koldeweij, Heilig en Profaan. 1000 laat-middeleeuwse insignes uit de collectie H.J.E. van Beuningen, Cothen 1993, p. 241, afb. 541; H.J.E. van Beuningen, H. van Asperen, A.M. Koldeweij, H.W.J. Piron, Heilig en Profaan 4. 800 laatmiddeleeuwse insignes uit openbare en particuliere collecties, Cothen, 2018, p. 17.
 

Strijd om de broek


terug naar overzicht